Ekrem Çulfa Dr Ekrem Çulfa Aile Evlilik Çift Terapistleri
  • Anasayfa
  • https://www.facebook.com/psikolojikdanismanlar
  • http://www.twitter.com/724psikoloji

Evlilik Terapistleri
Destek Hattı : +90 544 724 36 50

Tanışma ve Flört Dönemi
Tanışma ve Flört Dönemi Nedir? Kız ve Erkekler Bu Dönemde Nelere Dikkat Etmeliler.
Söz ve Nişanlılık Dönemi
Söz ve Nişanlılık Döneminde Eş Adaylarının Birbirini tanımaları için neler yapmalılar, Nelere Dikkat etmeliler.
Evlilik ve Ebeveynlik
Evliliğinizi daha sağlıklı yürümesi ve Daha iyi çocuklar yetiştirmek için yardımınıza hazırız.
Aldatma, Boşanma, Ayrılma
Aldatma ve Sonuç olarak Boşanma ve Ayrılma istenmeyen bir durumdur. Bu dönemi daha sağlıklı geçirmenize yardımcı olalım.
Parolamı unuttum
Üye olmak istiyorum
Site Menüsü
AİLE EVLİLİK KOÇU TELEFONU 0505 767 5885
İstanbul, Besiktaş, Nişantaşı, Psikolog
Kadıköy ,Bakırköy, Fatih, Mecidiyekoy
Duyurular
Linkler
Hava Durumu
Site Haritası
Site Haritası
Döviz Bilgileri
AlışSatış
Dolar34.413134.5510
Euro36.357136.5028
Saat
Takvim
Aile Bireysel Çift Evlilik Terapisti Çocuk Ergen Pedagogu 0532 158 35 55
Otoriteye gücünü veren ve kuştan balığa kadar her canlının eğitiminin temelini oluşturan ödül ve cez
19/05/2019
Otoriteye gücünü veren ve kuştan balığa kadar her canlının eğitiminin temelini oluşturan ödül ve ceza nasıl uygulanmalıdırlar?

Ödül ve ceza nedir? Nasıl işe yararlar? Nasıl uygulanmalıdırlar?
İktidar ve otoriteye gücünü veren ve kuştan balığa kadar her canlının eğitiminin temelini oluşturan ödül ve ceza olgularını bilmekte büyük yarar var. Davranış bilimi, davranışın sebepleri ile değil, doğrudan kendisiyle ilgilendiği için bu terimlerin günlük kullanış şeklini değil bilimsel anlamını yazacağım. Bu yazıdan sonra kedilerinize, köpeklerinize bile birçok numara öğretebileceksiniz.
Ödül ve ceza nedir?
Psikolog, Pedagog, Sosyolog ve eğitimcilerin bildiği gibi; ödül ve ceza, Burrhus Frederic Skinner tarafından 1938 yılında ''edimsel şartlanma'' nın temelleri olarak tanımlanmışlardır. Bir davranışın tekrarlanması için yapılan işlere ödül, tekrarlanmaması veya azalması için yapılan şeylere ise ceza denir. Pozitif ve negatif olarak ikişer şekilde tanımlanırlar. Genelde böyle dendiğinde olumlu veya olumsuz şeklinde anlaşılsa da aslında doğrusu bir şey vermek (pozitif) veya almaktır (negatif).

Davranış Bilimi Açısından Ödül ve Ceza Nedir? Pozitif Ödüllendirme Nedir? Negatif Ödüllendirme Nedir?  
Yani bir işin yapılması için birine bir şey vermeye pozitif ödüllendirme ve bir şey almaya negatif ödüllendirme denir. Normalde anladığımız ödül aslında pozitif ödüldür. Negatif ödül ise olumsuz veya istenmeyen bir hal veya etkenin ortadan kalkması için yapılan davranıştır.
Pozitif Ceza Nedir? Negatif Ceza Nedir?
Ceza konusunda da durum benzerdir. İstenmeyen bir davranışın tekrar görülmemesi için bir şey vermeye pozitif ceza, almaya ise negatif ceza denir. Yani davranışı tekrarlamamak için hoşumuza gitmeyen bir şeyin (acı, açlık veya üşüme gibi) olması pozitif cezalandırma, aynı şey için sevdiğimiz bir durumun sona ermesine (veya erdirilmesine) ise negatif cezalandırma denir.

Örnekler ile çok daha kolay anlaşılır bu konular değil mi?
Çocuğunuz odasını topladığında ona çikolata verirseniz bu pozitif ödüllendirmedir. Çocuğunuz çikolata edinmek için odasını toplama davranışını tekrarlayacaktır. Yetişkin biri üzerinden örnek vermek gerekirse, gittiğiniz bir kafe de çok eğlendiyseniz o kafeye tekrar gitme olasılığınız yüksek olur diyebiliriz.
Davranış Bilimi Açısından Ödül ve Ceza
Soğuk havada kalın giyinirseniz bu negatif ödüllendirmeye örnek olacaktır. Burada "alınan" üşüme hissidir. Yani kişi üşümemek için ileride kalın giyinecektir. ''E tabi öyle olur, aptal değiliz'' dediğinizi duyar gibiyim. O zaman şu çarpıcı örneği düşünün. Uzun süredir bağımlı olan bir eroinman artık eroinin keyif vermesi nedeniyle değil, yoksunluk krizine yakalanmamak için alışkanlığına devam eder.

Çocuğunuz küfür ettiğinde ona vurursanız. Bu çocuğunuzun dayak yememek için küfretmemesini sağlayacağından pozitif cezalandırma olur. Ödüllendirmedeki kafe örneğine dönersek, tahmin ettiğiniz üzere, atıyorum bir restoranda dayak yerseniz, bir daha oraya gitme davranışında bulunmazsınız.
Negatif cezalandırma ise yanlış yere park ettiğinizde para cezası almanız gibi örneklenebilir. Para vermemek için doğru yere park etmeye çalışırsınız. İlla çocuk örneği istiyorsanız, sizin için endişelensem de, yaramazlık yapınca en sevdiği oyuncağına el koymayı veya televizyon seyretmesine izin vermemeyi sunabilirim. Oyuncağından veya televizyondan ayrılmamak için yaramazlık yapmayacaktır çocuk.

Ödül ve ceza nasıl çalışır?
Şayet eğitmeye çalıştığınız veya davranışını kontrol etmeye çalıştığınız kişi küçük yaşta bir çocuk, bebek veya hayvan değilse, en çabuk kullanım yöntemi doğrudan x yaparsan y olur ya da tam tersi x yapmazsan y olur gbi bir açıklamayla giriş yaparak olur. 
Tabii bu şart değildir. Biyolojik varlıklar, bilinçsiz olarak, en rahat ettikleri ve en az enerji harcadıkları şekilde hareket etmeye meyillidirler. Bu şu anlama gelir: Varlığın (insan olmak zorunda değil) istediğimiz şekilde hareket etmesi için hedeflediğimiz davranışa yakın şeyler yaptığında aşama aşama ödüllendirilir veya cezalandırılır ve bir önceki davranışa verilen ceza veya ödül kesilir. Buna ''pekiştirme tarifesi'' denir ve ödül ya da cezanın sıklığına ve şiddetine göre planlanırlar.
Buna en iyi örnek ise Skinner'ın kendisinden gelmekte. 2. Dünya Savaşı sırasında gemilere bomba taşıması için güvercin kullanmak gibi dahiyane bir fikir geliştiren ordu Skinner'ı görevlendirir. Ancak güvercinler yemek atıldığında gelmekte, atılmadığında kimseyi umursamamaktadırlar. Skinner aşama aşama, önce güvercin kafasını biraz çevirdiğinde yem atarak, daha sonra iyice döndüğünde atıp az döndüğünde atmayarak, sonunda güvercinlere üniversiteyi bitirtmiştir. Şaka yaptım. Bu kadar ciddi yazmaya alışık değilim; içimdeki öğretmen canlandı o yüzden sizi sınamak istedim. Neyse neticede güvercinlerden katil yapmamıştır ancak pekiştirme tarifelerinin ne denli güçlü olduğunu anlamamızı sağlamıştır.
Yukarıdaki paragraf pozitif ödüllendirmeye örnek. Bir de negatif cezalandırmaya bakalım. Bir davranış bilimi profesörünün ders anlatırken hep tahtaya dönük, sol kolu uzanmış ve eli açık şekilde tahtaya dayalı ve sağ ayağının havada olduğunu fark ederler. Daha sonra anlaşılır ki öğrencileri dersi normal anlattığında hiç ilgi göstermemiş ancak sonunda bu pozu alana kadar adım adım ilgilenir gibi görünerek onu başarısız bir eğitmen olduğu hissinden kurtarmışlar. İşin ilginç yanı ise profesör, konunun uzmanı olmasına rağmen, bu durumun farkında bile değildir!

Ödül ve ceza nasıl kullanılmalıdır?
Ceza da ödül de davranıştan hemen sonra verilmelidir. Ertelenmesi halinde daha sonraki davranışlarla bağdaştırılırlar. Yani yatağınızın kedi çişi koktuğunu fark ettiğinizde yavrucağı tutup ıslak yere burnunu sürtmek sadece sizi tatmin eder. Kediniz ise büyük ihtimalle sizi gördüğü için cezalandırıldığını düşünecek ve gidip başkasının kedisi olacaktır.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise tutarlılıktır. Yani bir davranıştan bir kere cezalandırılan veya ödüllendirilen kişi hareketi tekrarladığında aynı sonucu almazsa sadece kontrol eden kişi orada olduğu zaman davranışı gösterir (veya göstermez). Buna ek olarak boş vaat veya tehditler eğiticiye duyulan güveni kaldırır ve gücünü yok eder.
Davranış Bilimi Açısından Ödül ve Ceza
Öte yandan bir davranışın görülmesi için davranışın tersini cezalandırabilir veya davranışın kendisini ödüllendirebilirsiniz. Sonuç aynı olacaktır. Bu gerçek, davranış bilimciler ve terapist eğitmenler arasında bir bölünmeye yol açmıştır. Bir grup cezalandırmayı insani bulmazken, bir diğer grup ise ikisinin aynı çizginin iki ucu olduğunu ve şiddetleri azaltıldığında birbirinden ayırt edilemez olduğunu savunmaktadır.
Durum basit olarak şöyledir: Cezalandırma çok hızlı ve kesin bir şekilde işlerken tek bir davranışı pekiştirir ve ceza olasılığı ortadan kalktığında eski duruma geri dönülmesi kuvvetle muhtemeldir. Ödüllendirme daha yavaş sonuca ulaştırsa da eğitilen varlık hareketin benzerlerini kapsayacak şekilde genişleterek (yani genelleştirme yaparak) davranışını değiştirir ve bu hal kalıcıdır. Örneğin çocuğunuz (çok üzgünüm) montunu asmadığı için azar işitirse (pozitif ceza) hemen montunu asar, ancak sadece montunu asar ve siz evde yokken o mont yerde kalacaktır. Montunu astığı için teşekkür edip öperseniz (ya da öpülmeyi sevmiyorsa şeker de kullanabilirsiniz) sadece montunu değil, bütün kıyafetlerini olmaları gereken yere koyacak ve daha sonra bu davranış sabitlenecektir.
Birkaç tüyo ile yazımı sonlandırmak istiyorum. Çocuğunuzu takdir ettiğinizde ona sevdiği yiyeceği veya oyuncağı verin (yiyecekler en güçlü ödüldürler). Klasik şartlanma sonucu (Pavlov'u herkes biliyordur) sizin onayınızı edindiği ödülle bağdaştıracaktır. Bu şekilde büyüdüğünde, aferin dediğinizde çok daha mutlu olacaktır.
Yetişkinler söz konusu olduğunda ise kumarhaneleri örnek alarak bir pekiştirme tarifesi oluşturabilirsiniz. Bu tarifede ödül düzensiz olarak verilir ancak asla ceza verilmez; kişi büyük ödülü hayal ederek "oynamaya" devam eder. Bu şekilde insanları kendinize bağımlı hale getirebilirsiniz (ki bunu aşk zannetmeleri sık karşılaşılan bir durumdur).

Ödül ve Ceza Sisteminin Doğru Kişiler Tarafından, Doğru Bir Şekilde, Doğru Kişilere, Doğru Zamanlarda Uygulanması Dileğiyle…
---
MYLIFE PSIKOLOJIK DANIŞMANLIK, KOÇLUK ve EĞİTİM HİZMETLERİ  
Prof. Dr. Ekrem Çulfa
Bilgi için iletişimtelefonum 0544 724 3650


Yorum Yaz
567 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

ÖZSEVGİ & KARI-KOCA SEVGİSİ - 18/11/2024
Özsevgi ile eşimize olan sevgi dengesini nasıl dengeleriz?, Bunun için neler yapmalıyız?, Neler yapmamalıyız?
"İLİŞKİLERİNİZİ ÖLDÜREN 5 ŞEY: - 03/11/2024
1. Karşı tarafı değiştirmeye çalışmak, 2. Onu anlamak için artık çaba sarf etmemek,
ŞEHİTLİK - 27/10/2024
Şehit Olma Nedir?, Şehitlik Mertebesine Nasıl Ulaşılır?, Şehit Olmanın Psikolojik, Pedagojik, Sosyolojik, Milli Manevi Yorumları Nelerdir?,
KINA GECESİNİN GELİN, DAMAT, EBEVEYNLER VE ARKADAŞLAR İÇİN PSİKOLOJİK ANLAMI NEDİR? - 20/10/2024
Kına gecesi, kültürel ve geleneksel bir etkinlik olup, gelin ve damadın hayatındaki önemli bir dönüm noktasını temsil eder.
PSİKOLOJİSİ BOZUK OLANLAR NE GİBİ HAYAT KOÇLUĞU ALABİLİRLER? - 14/10/2024
Psikolojik sorunlar yaşayan bireyler için Hayat Koçluğu hizmetleri, destekleyici bir yaklaşım sunabilir. Ancak bu hizmetlerin, profesyonel psikoterapi veya psikiyatri tedavisi ile birlikte değerlendirilmesi önemlidir.
YALNIZLİK VE SAĞLIK KONULARINDA YÜKSEK KAYGILARIM VAR. - 09/10/2024
Soru:Yalnızlik ve Sağlık konularında yüksek kaygılarım var , bunun için neler önerirsiniz, örneklerle açıklar mısın?
ARASTİRMALARA GORE İNTERNET FENOMENLERİ DAHA COK NEDEN İNTİHAR EDİYOR? - 27/09/2024
İnternet fenomenlerinin intihar oranlarının yüksek olmasının birkaç nedeni bulunmaktadır. İşte bu nedenlerden bazıları:
ANNELERDE FEDAKARLIK PSİKOLOJİSİ - 24/09/2024
Annelerde fedakarlık psikolojisi, genellikle annelerin çocuklarına ve ailelerine karşı duyduğu derin bağlılık ve özveri ile ilişkilidir. Bu psikoloji, birçok kültürde ve aile yapısında önemli bir yer tutar.
MUTSUZLUK, KEYİFSİZLİK, HAYATTAN ZEVK ALAMAMA VE HALSİZLİK İÇİN PSİKOLOJİK OLARAK ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 21/09/2024
Mutsuzluk, keyifsizlik, hayattan zevk alamama ve halsizlik, bireylerin duygusal ve fiziksel durumlarını ifade eden terimlerdir. İşte bu kavramların tanımları ve önerilerimiz:
 Devamı